نقش (تأثیر) اراده و رضایت مردم در مشروعیت حکومت معصوم (ع)

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشگاه قم

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه قم

چکیده

تبیین صحیح مبنای مشروعیت حکومت اسلامی نقش به‌سزایی در نشان دادن چهره عقلایی، انسانی و فطری دین اسلام دارد. در بررسی کلامی مسئله مشروعیت حکومت، که آثار فقهی و حقوقی تعیین‌کننده‌ای دارد، با دو فعل از افعال الهی مواجه هستیم: از یک‌سو خداوند انسانی عاقل، مختار و مدنی بالطبع آفریده است؛ انسانی که در آخرت پاسخ‌گوی اعمال خود خواهد بود. از سوی دیگر، خدا او را به مدد ارسال رسل و تشریع، مکلف به اطاعت از اولیای منصوب از جانب خود نموده ‌است. این نوشتار با روشی توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که دو مؤلفه فوق (خلق انسانِ با اوصاف یادشده در کنار نصب ولی) به عنوان دو فعل الهی، چه تأثیری بر تبیین مبانی نظری مشروعیت در اندیشه سیاسی شیعه دارد. از منظر این نوشتار با تحلیلی هماهنگ از فعل خداوند در حوزه تکوین و تشریع، تحقق مقبولیت مردمی برای تأسیس حکومت دینی امری ضروری است که نفی این ضرورت، مساوی با حصول نقض غرض از سوی پروردگار است. با این استدلال، حاکم معصوم(ع) نیز مردم را بر خلاف رضایت آنان، مجبور به پذیرش حکومت دینی نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها